انرژی؛ پاشنه آشیل صنعت فولاد

فولاد ایران در حالی که ظرفیت تولید چند ده میلیون تنی دارد، با محدودیت‌های شدید برق و گاز مواجه است. همین موضوع در تابستان گذشته منجر به کاهش محسوس تولید و خسارات میلیاردی شد.
به گفته کارشناسان: «فولاد بدون انرژی مانند کشتی بی‌بادبان است؛ راهی برای حرکت ندارد.»

مسأله آب؛ واقعیت‌ها و اغراق‌ها

در نشست خبری، یکی از داغ‌ترین موضوعات مصرف آب بود. برخلاف دیدگاه‌های عمومی، مصرف آب در کارخانه‌های فولادسازی بسیار پایین‌تر از حد تصور است و اغلب در سیکل‌های بسته بازیافت می‌شود. این شفاف‌سازی می‌تواند افکار عمومی را نسبت به نقش واقعی فولاد در بحران آب کشور تعدیل کند.

سیاست‌گذاری ارزی و قیمت‌گذاری دستوری

یکی دیگر از گلایه‌های انجمن فولاد، شکاف بین نرخ‌های ارزی و قیمت‌گذاری دستوری در بورس کالا بود. قیمت فولاد بر اساس نرخ ۷۰ هزار تومانی محاسبه می‌شود در حالی که نرخ بازار آزاد فاصله زیادی با آن دارد. این اختلاف موجب ایجاد رانت و کاهش انگیزه تولیدکنندگان شده است.

صادرات فولاد؛ گرفتار دلالی و کارت‌های بازرگانی

حدود ۶۵ درصد صادرات فولاد ایران نه توسط تولیدکنندگان بلکه از طریق کارت‌های بازرگانی انجام می‌شود. این مسأله باعث شده سود اصلی صادرات به جیب واسطه‌ها برود و تولیدکنندگان واقعی سهم اندکی داشته باشند.
به گفته انجمن فولاد، تا زمانی که سیاست‌های ارزی اصلاح نشود و مدیریت صادرات به خود تولیدکنندگان بازنگردد، این مشکل پابرجا خواهد ماند.

اثرات دومینویی بر زنجیره سنگ آهن تا محصول نهایی

بحران‌های انرژی و صادرات فقط کارخانه‌ها را درگیر نمی‌کند. وقتی تولید فولاد کاهش می‌یابد، تقاضا برای مواد اولیه‌ای چون سنگ آهن و کنسانتره آهن هم افت می‌کند. این چرخه منفی، از معدن تا بازار نهایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اشتغال هزاران نفر را تهدید می‌کند.

راهکارهای کلیدی برای عبور از بحران

• سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های مستقل برای تأمین پایدار انرژی

• یکسان‌سازی نرخ ارز و حذف رانت‌های صادراتی

• بازگشت مدیریت صادرات به دست تولیدکنندگان واقعی

• شفاف‌سازی در حوزه آب و ارائه گزارش‌های دقیق به افکار عمومی

نتیجه‌گیری؛ هشداری که نباید نادیده گرفته شود

نشست خبری انجمن فولاد، بیش از هر چیز یک هشدار جدی به سیاست‌گذاران بود. اگر اصلاحات در حوزه انرژی، آب و سیاست‌های ارزی صورت نگیرد، صنعت فولاد ایران فرصت طلایی حضور قدرتمند در بازار جهانی را از دست خواهد داد.

همانطور که می‌گویند: «آب رفته به جوی بازنمی‌گردد.» اگر امروز برای حل بحران‌ها اقدامی نشود، فردا بسیار دیر خواهد بود.