مقدمه

کارخانه گندله‌سازی بهاباد یکی از پروژه‌های مهم معدنی و صنعتی در استان یزد است که با هدف تکمیل زنجیره تولید فولاد و بهره‌برداری از ذخایر غنی سنگ‌آهن منطقه راه‌اندازی شده است. این کارخانه با ظرفیت سالانه میلیون‌ها تن گندله، از تجهیزات پیشرفته‌ای بهره می‌برد که فرآوری سنگ‌آهن را به صورت مکانیزه و دقیق انجام می‌دهند. در این مقاله، مهم‌ترین تجهیزات به‌کار رفته در این کارخانه و نقش هرکدام در فرآیند گندله‌سازی معرفی می‌شود.

فرآیند گندله‌سازی

گندله‌سازی فرآیندی است که در آن پودر سنگ‌آهن پس از مخلوط شدن با مواد افزودنی و آب، به گلوله‌هایی با اندازه مشخص (گندله) تبدیل می‌شود. این گندله‌ها در ادامه پخته می‌شوند تا استحکام کافی برای مصرف در کوره بلند یا احیای مستقیم را به دست آورند.

تجهیزات اصلی گندله‌سازی بهاباد

1. بخش آماده‌سازی مواد اولیه

• سیلوهای ذخیره سنگ‌آهن ریزدانه: برای نگهداری یکنواخت خوراک ورودی به خط تولید

• نوار نقاله‌ها (Conveyors): برای انتقال مواد بین مراحل مختلف با کمترین آلودگی و اتلاف

• سرندها (Screens): برای جداسازی ذرات درشت از ریز، به‌منظور دستیابی به دانه‌بندی مناسب برای گندله‌سازی

2. بخش میکس و افزودنی‌ها

• میکسرها (Mixers): برای ترکیب سنگ‌آهن ریزدانه با آب، بنتونیت، آهک و سایر مواد افزودنی

• واحد توزین و دوزینگ: برای کنترل دقیق نسبت ترکیب مواد اولیه

3. دیسک گندله‌سازی (Pelletizing Disc)

• یکی از اصلی‌ترین تجهیزات در گندله‌سازی بهاباد

• مواد مخلوط‌شده وارد دیسک چرخان شده و در اثر حرکت دورانی و پاشش آب، به شکل گندله درمی‌آیند

• قابلیت تنظیم زاویه، سرعت چرخش و میزان آب پاششی برای کنترل سایز گندله‌ها

4. خشک‌کن اولیه (Dryer)

• کاهش رطوبت گندله‌های خام قبل از ورود به کوره پخت

• مجهز به مشعل‌های گازسوز و سیستم بازیافت حرارت برای بهینه‌سازی مصرف انرژی

5. کوره پخت (Induration Furnace)

• یکی از حیاتی‌ترین تجهیزات در کل خط

• معمولاً به‌صورت گریت-کیلن (Grate-Kiln) یا Straight Grate طراحی می‌شود

• وظیفه پخت گندله‌ها در دمای حدود 1250–1350 درجه سانتی‌گراد برای ایجاد استحکام مکانیکی و حرارتی

• شامل مراحل: پیش‌گرمایش، منطقه پخت، و خنک‌کاری

6. سیستم خنک‌کاری (Cooling Zone)

• خنک کردن گندله‌های پخته‌شده با جریان هوای سرد

• طراحی مناسب این بخش از آسیب حرارتی به تجهیزات و گندله جلوگیری می‌کند

7. بخش انتقال و دانه‌بندی نهایی

• سرندهای نهایی: جداسازی گندله‌های شکسته یا خارج از اندازه

• سیستم نوار نقاله و هاپرهای ذخیره‌سازی: برای انتقال گندله‌ها به انبار یا ایستگاه بارگیری

سیستم‌های پشتیبان

• سیستم کنترل مرکزی (DCS): نظارت و کنترل لحظه‌ای روی تمامی مراحل تولید

• فیلترها و غبارگیرها: برای کنترل آلودگی هوا و حفظ محیط زیست

• تجهیزات آتش‌نشانی و ایمنی: جهت ایمنی کارکنان در برابر خطرات احتمالی

اهمیت پروژه گندله‌سازی بهاباد

• تأمین خوراک گندله برای واحدهای احیای مستقیم فولاد در کشور

• اشتغال‌زایی و توسعه صنعتی استان یزد

• کاهش وابستگی به واردات گندله

• ایجاد ارزش افزوده از منابع معدنی داخلی

نتیجه‌گیری

تجهیزات گندله‌سازی در کارخانه بهاباد نقش کلیدی در تبدیل سنگ‌آهن به محصولی باکیفیت و قابل استفاده در صنعت فولاد دارند. استفاده از فناوری‌های روز، سیستم‌های کنترلی دقیق، و طراحی منطبق با استانداردهای زیست‌محیطی، این واحد را به یکی از نمونه‌های موفق صنعتی در کشور تبدیل کرده است.